Stel, jouw kandidaat met Wajong heeft een vinkje ‘geen arbeidsvermogen’. Hij werkt in de dagbesteding en heeft de wens om betaald werk te gaan doen. Of hij heeft zich bij jou gemeld voor een traject. Wat is er dan mogelijk qua re-integratieondersteuning? Waar moet je op letten? Daarover gaat dit blog.
Hoezo wil iemand zonder arbeidsvermogen aan het werk?
Omdat veel Wajongers willen proberen of het lukt, gewoon meedoen op de arbeidsmarkt. De Wajonger kan een stempel hebben gekregen dat niet (langer) passend is. Als iemand zonder arbeidsvermogen aan het werk wil, is het natuurlijk wel zaak om goed te onderzoeken wat er speelt en een goede inschatting te maken of werken op dit moment haalbaar is. Het fijne is dat je hierover tegenwoordig ook gesprekken kunt voeren met een arbeidsdeskundige van UWV.
Welke ondersteuning biedt UWV aan Wajongers zonder arbeidsvermogen?
UWV mocht sinds februari 2022, in afwijking van de wet, al re-integratiediensten zoals een traject naar werk of een werkfittraject inkopen voor Wajongers zonder arbeidsvermogen. Op 22 april 2023 is er een tijdelijke regeling ingevoerd om te onderzoeken of re-integratieondersteuning Wajongers zonder arbeidsvermogen en mensen met een IVA-uitkering naar werk kan helpen. Ook wordt onderzocht of de dienstverlening van UWV en de beschikbare instrumenten aansluiten bij de behoeften van deze groep uitkeringsgerechtigden. UWV kan op basis van de regeling in een experiment tot april 2028 scholing en re-integratiediensten inkopen en ook de instrumenten proefplaatsing en loondispensatie inzetten. Daarmee is het pakket aan instrumenten dat UWV kan bieden gelijk aan dat bij Wajongers met arbeidsvermogen. Wajongers zonder arbeidsvermogen konden namelijk altijd al gebruik maken van de no-riskpolis, jobcoaching en het loonkostenvoordeel voor de banenafspraak. Dat laatste is natuurlijk vreemd, omdat Wajongers zonder arbeidsvermogen niet meetellen voor de banenafspraak. Het is een foutje in de wet en er liggen ook plannen om dat aan te passen. Maar tot die tijd is mijn advies: benutten die kans.
Interesse in het experiment
Als een klant wil meedoen aan het experiment dan belt hij UWV Telefoon Werknemers. Iedereen met Wajong zonder arbeidsvermogen of een IVA-uitkering kan zich bij UWV melden. De klant wordt dan binnen 5 werkdagen gebeld door een arbeidsdeskundige. Daarna volgen oriëntatiegesprekken met de arbeidsdeskundige waarin de wensen, kansen, risico’s en (on)mogelijkheden worden besproken. Samen wordt gekeken of of de wens op dit moment haalbaar is en welke dienstverlening het best passend is. De klant kan tijdens de oriëntatie ook gebruik maken van een door UWV gefinancierde financieel expert die in kaart brengt wat werken betekent voor inkomensafhankelijke regelingen zoals de toeslagen. Uiteindelijk bepaalt de arbeidsdeskundige of re-integratie naar betaald werk haalbaar is en of de klant in aanmerking komt voor deelname. Als iemand afspraken in een re-integratievisie niet is gekomen dan kan UWV besluiten geen ondersteuning in te zetten. Mochten er omstandigheden zijn waardoor deelname op dit moment niet haalbaar is dan kan de klant zich opnieuw melden als de situatie verbeterd is.
Welke gevolgen heeft betaald werken voor de uitkering?
Als een Wajonger zonder abeidsvermogen inkomen uit arbeid heeft, wordt de uitkering verlaagd met 75% van de inkomsten. Ook als er wordt gewerkt met loondispensatie. Tot 1 oktober 2027 heeft UWV toestemming van de minister om geen herbeoordelingen uit te voeren voor Wajongers zonder arbeidsvermogen met inkomsten uit werk. Dus zo’n herbeoordeling is voorlopig niet aan de orde. Verdient jouw klant op of na 1 oktober 2027 gedurende een jaar aaneengesloten meer dan 20% van zijn maatmanloon (het loon dat een gezonde gelijke verdient) dan beoordeelt UWV of er nog sprake is van duurzaam geen arbeidsvermogen. Blijkt de klant wel arbeidsvermogen te hebben, dan behoudt de klant met oude Wajong of Wajong 2010 wel de uitkering maar gaan de regels voor mensen met arbeidsvermogen gelden. Voor een klant met Wajong 2015 stopt de uitkering zodra er sprake is van arbeidsvermogen. Verdient deze klant dan minder dan het sociaal minimum dan is er mogelijk recht op een aanvullende bijstandsuitkering. Of daar recht op is, hangt ook af van de samenstelling van het huishouden waarin de klant woont, zijn vermogen en het eventuele inkomen en vermogen van de partner van de klant. Zeker als een klant met Wajong 2015 bijvoorbeeld 20 of 24 uur per week denkt te kunnen gaan werken, is het goed om voorafgaand aan deelname aan het experiment goed in kaart te hebben wat dit op lange termijn kan betekenen. UWV zal de klant hierover informeren. Check als coach of de klant dit ook goed heeft begrepen.
Toch eerder over naar de categorie ‘met arbeidsvermogen’?
Wajongers met arbeidsvermogen in de oude Wajong en Wajong 2010 tellen mee voor de banenafspraak. Zij hebben re-integratieverplichtingen. En als zij niet werken ontvangen zij een 5% lagere uitkering dan Wajongers zonder arbeidsvermogen. Werken zij wel dan wordt 70% van het inkomen verrekend met de uitkering. En werken ze met loondispensatie dan wordt er minder verrekend en is het het inkomen + de uitkering altijd minstens gelijk aan het loon dat een werknemer die niet werkt met loondispensatie zou verdienen met hetzelfde aantal uren werk. Het kunnen meetellen voor de banenafspraak en de gunstigere verrekening van loon bij loondispensatie kan reden zijn voor mensen met oude Wajong of Wajong 2010 om op een gegeven moment om over te willen gaan naar de categorie met arbeidsvermogen. In steeds meer regio’s kom ik tegen dat dan wordt gewerkt met een simpele switch waarbij iemand zonder beoordeling snel wordt overgezet naar de categorie met arbeidsvermogen. Mocht het niet werken toch niet duurzaam lukken dan wordt diegene weer teruggeplaatst in de categorie zonder arbeidsvermogen. Dit is geen officieel beleid. Als niet wordt gewerkt met simpel switchen dan kan UWV het arbeidsvermogen opnieuw beoordelen. Het is niet nodig om dan het hele recht op uitkering te beoordelen. Mocht jouw klant een overstap willen, stem dan af met de arbeidsdeskundige van UWV over de mogelijkheden. De arbeidsdeskundige kan de klant informeren over de financiële gevolgen en risico’s.
Bijgewerkte versie: 25 april 2023
Hartelijk dank voor dit zeer nuttige blog over klanten zonder arbeidsvermogen. Ik heb een soortgelijk geval en ik wist niet precies wat ik moest doen. Nu heb ik meer kennis en weet ik wat ik moet doen. Nogmaals dank!
Wat leuk dat even laat weten Sarah!
Ha Neeltje,
Onlangs kreeg ik opnieuw een signaal van iemand die door het stigmatiserende label “geen arbeidsvermogen” letterlijk zijn/haar/x baan verloor……… Dus: persoon krijgt een baan aangeboden bij een overheidswerkgever, hoera!! Hiep hiep hoera!! Maar dan: UWV beoordeelt “Jij hebt helemaal geen arbeidsvermogen.” Vanwege diverse redenen, ook paternalisme en ook omdat deze persoon ergens ook bang is voor verslechtering van haar beperking. Snap ik. Maar dit levert allerlei schrijnende, ongelofelijk ongewenste praktijken… 1) Omdat ze opeens “geen arbeidsvermogen” kreeg van UWV, zei deze overheidswerkgever “Tja, dan gaan we de baan cancellen. Jammer hoor, maar wij moeten ook maar voldoen aan een vinkje ‘doelgroepregister’. 2) Het UWV heeft tegen deze persoon gezegd dat “u niet mag (!) werken”. Stel je voor: jij wordt door UWV verteld dat je niet MAG werken! Dat mag helemaal niet! Er is geen enkele wet die dat zegt! (Ja, tenzij je in de gevangenis zit ofzo, maar laten we dit soort nuances even achterwege laten: het gaat om een intelligent persoon die niet in de bak zit, niet in coma is, et cetera en graag wil werken naar zijn/haar/x mogelijkheden.) en 3). Het UWV heeft nagelaten deze persoon te vertellen dat als hij/zij/x gaat werken en de beperking erger wordt, dat er een terugvalrecht is van volgens mij meestal vijf jaar. Dat hangt af of iemand in de oWajong, in de nWajong of in de Wajong 2015 zit, maar dit recht is er gewoon.
Ik vind het diep, diep triest dat het UWV zo in gebreke is en arbeidsparticipatie NIET stimuleert. Ik zal deze signalen ook zeker doorgeven, ook aan de Staatssecretaris van SZW.
Waarom ik reageer op deze blog: omdat deze blog zeer duidelijk weergeeft welke mogelijkheden er WEL zijn en dat mensen die “geen arbeidsvermogen” toegedicht hebben gekregen wel degelijk mogelijkheden EN het wettelijke recht hebben om (te proberen om) te werken. Dankjewel voor je duidelijke blog hierover! Niet alleen dat mensen met “geen arbeidsvermogen” welzeker mogen (proberen te) werken, maar ook dat het UWV bepaalde ondersteuning moet bieden.
Vriendelijke groet, Nico
Het is wel jammer dat de baas hem dan niet aangenomen heeft. Want de persoon mag inderdaad gewoon gaan werken. En kan ook terug vallen op de Wajong. Hij kan alleen geen gebruik maken van de diensten van het UWV. Maar vaak hebben de mensen die geen arbeidsvermogen hebben al gebruik gemaakt van de re-integratie en was de uitslag niet bevredigend voor hun of het UWV of de jobcoach. ( Waardoor ze deze personen deze vorm van begeleiding niet meer willen of kunnen aan bieden ) Vaak worden dingen beloofd of ze worden vaak op gratis proefbaantjes gezet. En heeft die baas of dat bedrijf waarmee ze zaken doen eigenlijk helemaal niet de intentie om de mensen ook echt aan te nemen. ( dit resultaat dat ze hierdoor gratis personeel hebben en de mensen krijgen hierdoor een negatief zelfbeeld. Zelfs gevoel van misbruik ). Het zou goed zijn als eigenaren deze mensen ook echt wel een kans bieden. En ook dat de UWV dan niet daarna gelijk de stempel arbeidsvermogen er op gaat zetten als ze wel even aan het werk zijn. ( Deze angst is zit er bij veel mensen in en de angst is momenteel nog gegrond ook. Dit houdt een hele grote doelgroep tegen om te starten met werken en te doen wat ze eigenlijk leuk vinden. De cirkel van re-integratie en het gratis proefdraaien werkt bij heel veel mensen niet en deze groep is beter af met gelijk een betaalde baan op het niveau waarop deze mensen daadwerkelijk kunnen functioneren. Stempel geen arbeidsvermogen betekent niet laat ze maar thuis of ze hebben niks gedaan. Er zou meer mogelijk moeten zijn in mijn ogen bijvoorbeeld parttime baantjes waardoor je boven het minimum uitkomt met een arbeidshandicap. Ik zie wel dat de baas loondispensatie krijgt, maar eigenlijk zou de wajonger een extra vergoeding moeten krijgen als ze mee draaien in de proefplaatsingen, de baantjes, het werk de dagbesteding ( deze groep heeft volgens UWV of werkgever niet de 100% inzet of niet de 100% omzet, nou deze mensen zetten zich meestal voor 200% en inderdaad niet voor 100% ). Er zou een regeling moeten zijn dat iemand met een arbeidshandicap die werkt naast de uitkering minimaal van de baas een loon dient te krijgen die hem boven het minimum brengt. Het is al erg dat iemand gehandicapt is, maar moet zo iemand dan ook altijd op het minimum blijven zitten. Of moeten wij de capaciteiten juist van deze mensen zien. En de inzet die ze tonen belonen. En trots zijn op deze mensen. En de uitkering moeten zien als een Basisloon die ze verdienen al en elke inzet die ze tonen boven op hun uitkering moeten zetten. Zodat deze groep ook een toekomst heeft. Dromen kunnen en dromen kunnen laten uitkomen. De mogelijkheid om een hypotheek af te sluiten met een Wajong is er al. Nu mag de volgende stap wel komen. Geef deze mensen een toekomstperspectief. En beloon elke stap vooruit en zorg dat deze groep ook hun eigen dromen kunnen uit laten komen en mee kunnen gaan doen in deze maatschappij en hierdoor een positief zelfbeeld krijgen. De groep word steeds groter. De angst op terugval in financiën ook steeds meer. En deze angsten zijn momenteel helaas gegrond. ( Want om mee te draaien in de dagbesteding moeten mensen vaak zelf een eigen bijdrage betalen in plaats van dat ze beloond worden. Wat heel schijnend is. ).
Zeer helder geschreven blog en ik weet nu dankzij dit blog meer over de mogelijkheden die er zijn.
Bedankt voor deze prettige blog, waarin je de – helaas gegronde – angsten benoemd en erkend, maar ook een hint geeft over in welke mate iemand wel zou kunnen werken en onder de ‘geen arbeidsvermogen’-criteria blijft vallen; indien je minder dan 2 uur kan werken per werkdag.
Ik ontvang zelf Wajong 2015, wil ook heel graag werken, durf dat niet uit angst voor moeilijke vragen en een herbeoordeling die me – bij een onredelijk oordeel – daarna mogelijk tot de bijstand veroordeelt. Ik wil werken nu wel weer gaan proberen, hoewel ik dat stressvol vind ivm het UWV.
De Wajong 2015 is een vreselijke regeling: ik heb rechten gestudeerd en toch was het ‘geen arbeidsvermogen’-criterium een wazig monster.
Daarnaast veroordeelt de striktheid van dit criterium mensen als ik – die net wel/niet binnen de Wajong 2015 vallen en geen recht hebben op andere regelingen – tot een beperkend en door de overheid gecontroleerd leven in de bijstand. (De uitvoering verschilt iets per gemeente, maar betekende voor mij dat mijn rekeningafschriften ieder half jaar werden gecontroleerd; denigrerend en stressvol)
Fijn het zo goed na te kunnen lezen.
Bij Wajong 2015 staat dat je na een jaar je uitkering kunt verliezen. Dat is niet zo, zodra het UWV melding krijgt van een gewerkt uur, vervalt de uitkering direct volledig. Belastingdienst communiceert met UWV via BSN, dus het kan niet stiekem. Zoek dit aub eerst goed uit. Ik kreeg weer hoop na het lezen van de blog. Maar helaas pakt het weer niet uit zoals we allemaal hoopte.
Begin nieuwe jaar gaan we het weer compleet uitzoeken. Want et moet toch iets kunnen zijn waardoor je zou mogen proberen te werken.
En heeft u toevallig een link of bron waar het experiment in beschreven staat. Er is niks over te vinden. Niet bij uwv en niet bij rijksoverheid. Ik vrees inmiddels dat ik mij weer lekker gemaakt de valse hoop om te proberen te werken.
Ja hoor: hier vind je het ontwerpbesluit: https://open.overheid.nl/repository/ronl-d1d282359e642aa7daff156647f668425272fc78/1/pdf/ontwerp-tijdelijk-besluit-bredere-inzet-re-integratie-instrumenten.pdf. Het is nog wachten op de publicatie van de AMvB. Maar ik verwacht dus wel dat deze regeling per 1 april gaat starten.
Dag Klaas,
In de Wajong 2015 heeft die termijn van één jaar nooit gestaan. Als UWV constateert dat iemand duurzaam arbeidsvermogen heeft, dan stopt de Wajong 2015 (dus niet bij één uur werken). In de brief van 16 februari vorig jaar over de uitbreiding van de dienstverlening aan mensen zonder duurzaam arbeidsvermogen is aangegeven dat UWV een termijn van één jaar genoemd. Dat lees je in de een na laatste alinea op pagina 2. Zie: https://open.overheid.nl/repository/ronl-f0e2a0cea8c268b81c531693151110ead1296642/1/pdf/kamerbrief-oplossing-knelpunt-ontbrekende-dienstverlening-aan-ivadga-uitkeringsgerechtigden.pdf. Sinds 1 oktober vorig jaar hoeft UWV tot oktober 2027 geen herbeoordelingen meer uit te voeren voor Wajongers zonder arbeidsvermogen die aan het werk gaan. UWV heeft zelf aangegeven dit ook niet meer te gaan gaan doen. Zie de laatste paragraaf in dit bericht: https://www.uwv.nl/nl/persberichten/vereenvoudigde-wia-beoordeling-voor-60-plussers-van-start-op-1-oktober. Dus voorlopig is gaan werken geen reden voor UWV om de Wajong 2015 te stoppen.
Maar vanuit de Wajong 2015 aan het werk gaan blijft lastiger dan vanuit de oude Wajong en Wajong 2010. De regeling is ontworpen voor mensen die duurzaam geen arbeidsvermogen hebben. Blijkt iemand wel arbeidsvermogen te hebben dan stopt op termijn de uitkering. Als je op dat moment minder verdient dan 75% van het minimumloon dan ga je er op achteruit. Hoeveel je er op achteruit gaat, hangt af van wat je verdient en of er aanvullend recht op bijstand is of niet. Heb je vragen over jouw situatie leg die dan voor aan het informatiepunt Wajong van Ieder(in). Op hun site lees je wanneer zij te bereiken zijn https://iederin.nl/meldpunt/over-het-informatiepunt-wajong/